تنبور
توضیحات
تنبور یکی از اصیلترین و کهنترین سازهای سنتی ایران است که ریشه عمیقی در فرهنگ و آیینهای مردم کرمانشاه دارد. در لهجه محلی کُردی، این ساز را تَمیرَه مینامند. صدای روحنواز تنبور قرنهاست که در مجالس ذکر، نیایش و مراسم عرفانی طنینانداز شده و آرامشی خاص به دل شنونده میبخشد.
جایگاه معنوی و فرهنگی تنبور
تنبور تنها یک ساز موسیقی نیست؛ بلکه ابزاری مقدس در فرهنگ کُردها و اهل عرفان است. مردمان این منطقه از دیرباز در مجالس مذهبی و خانقاهی از تنبور برای همراهی دعا و ذکر استفاده میکردند. به همین دلیل، صدای تنبور نمادی از معنویت و پیوند انسان با جهان درون دانسته میشود.
ویژگیها و تفاوتها
تنبور از خانوادهی سازهای مضرابی است و با سازهایی مانند سهتار و چگور شباهتهایی دارد. با این حال، تفاوتهایی مهم نیز در ساختار و نواختن آن وجود دارد:
- کاسه و دسته تنبور ابعاد ویژهای دارند
- تعداد سیمها معمولاً دو یا سه عدد است
- پردهبندی و گوشیها متناسب با مقامهای عرفانی خاص تنظیم میشوند
- شیوه نواختن تنبور با دیگر سازهای همخانواده متفاوت است و صدای آن حال و هوای عرفانی بیشتری دارد
ساخت و نواختن
تنبور معمولاً از چوب توت یا گردو ساخته میشود و صدایی گرم و نافذ دارد. نواختن این ساز نیاز به مهارت، احساس و آشنایی با مقامهای موسیقی مقامی کرمانشاه دارد که نسل به نسل میان استادان و شاگردان منتقل شده است.
جمعبندی
تنبور کرمانشاه تنها یک ساز موسیقی نیست، بلکه پلی میان هنر و معنویت است. این ساز ارزشمند بخشی از میراث فرهنگی و روحانی مردمان کُرد به شمار میرود و امروز نیز جایگاه خود را در موسیقی سنتی و عرفانی ایران حفظ کرده است.