دف نوازی
توضیحات
دفنوازی یکی از کهنترین و مهمترین آیینهای موسیقایی در استان کرمانشاه است که ریشهای عمیق در باورها، مناسک عرفانی و فرهنگ مردمان اورامانات دارد. این آیین بهعنوان بخشی جداییناپذیر از سنتهای مذهبی و آیینهای صوفیانه، قرنهاست که در خانقاهها، تکایا و محافل مذهبی منطقه برگزار میشود. بهدلیل گستردگی و اهمیت فرهنگی، آیین دفنوازی اورامانات در سال ۱۴۰۰ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. این ثبت جهانی، جایگاه ویژه این هنر و معنویت را در فرهنگ بومی کرمانشاه تثبیت کرده و به توسعه گردشگری مذهبی و فرهنگی منطقه کمک شایانی نموده است.
زمان و مکان برگزاری
آیین دفنوازی بیشتر در شهرستانهای اورامانات، پاوه، باینگان و روستاهای اطراف اجرا میشود. در گذشته این مراسم تنها در خانقاهها و به مناسبت اعیاد مذهبی برپا میشد؛ اما امروزه جشنوارههای بزرگ دفنوازی در محوطههای باز نیز برگزار میشوند که از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- جشنواره هزار دف در روستای پالنگان:
گردهمایی عظیم دفنوازان که هر ساله در اواخر فروردین یا اوایل اردیبهشت برگزار میشود. در این مراسم، صدها نوازنده دف در فضایی معنوی و جمعی به نواختن همزمان دف میپردازند که شکوهی کمنظیر میآفریند. - آیین دفنوازی باینگان (پاوه):
یکی از مشهورترین مراسمهای دفنوازی در کرمانشاه است که در بام خانهها و محوطههای باز برگزار میشود. زنان و مردان به صورت گروهی و هماهنگ دف مینوازند و فضای روحانی خاصی ایجاد میکنند.
شیوه اجرا و آداب آیین
دفنوازی در اورامانات تنها یک موسیقی محلی نیست؛ بلکه آیینی معنوی است که با آداب خاصی اجرا میشود. آغاز مراسم با ذکر و اوراد عرفانی همراه است. گروهی از دفنوازان در حلقههایی بزرگ گرد هم میآیند و ریتمهای متفاوتی را بهصورت هماهنگ مینوازند. دفها در سه اندازه مختلف و با صداهای متنوع نواخته میشوند تا هارمونی خاصی ایجاد شود. گاه همراه با دفنوازی، سرودهای مذهبی و ذکرهای صوفیانه نیز خوانده میشود که حالوهوای عرفانی مراسم را تقویت میکند.
اهمیت فرهنگی و معنوی
دف در فرهنگ مردم کرمانشاه نماد شور، وحدت و معنویت است. این آیین پیوندی میان موسیقی، عرفان و فرهنگ محلی ایجاد میکند و موجب انتقال سنتهای موسیقایی و آداب معنوی از نسلهای گذشته به جوانان میشود. همچنین بستری ارزشمند برای معرفی هویت فرهنگی اورامانات به جهان فراهم کرده و بهواسطه ثبت جهانی، نقش مهمی در توسعه پایدار گردشگری فرهنگی ایفا میکند.
آیین دفنوازی در کرمانشاه، آمیزهای از موسیقی، عرفان و همبستگی اجتماعی است؛ آیینی که همزمان هویت بومی، باورهای مذهبی و زیباییشناسی هنری مردم اورامانات را بازتاب میدهد. با ثبت این آیین در فهرست میراث جهانی یونسکو، فرصتی ارزشمند برای پاسداشت و معرفی این هنر مقدس فراهم آمده است.