استان کرمانشاه
توضیحات
استان کرمانشاه یکی از کهنترین و غنیترین مناطق ایران از نظر تاریخی، فرهنگی و طبیعی است. این استان در قلب رشتهکوه زاگرس و در غرب ایران قرار دارد و از شمال به کردستان، از شرق به همدان، از جنوب به لرستان و ایلام و از غرب به کشور عراق محدود میشود. موقعیت راهبردی استان در مسیر ارتباطی ایران و بینالنهرین سبب شده که کرمانشاه در طول تاریخ همواره یکی از مهمترین مناطق کشور از نظر نظامی، بازرگانی و فرهنگی باشد. مساحت استان حدود ۲۴٬۶۴۰ کیلومتر مربع است و مرکز آن شهر کرمانشاه میباشد.
تقسیمات جغرافیایی و جمعیت شهرستانها
استان کرمانشاه شامل ۱۴ شهرستان است: کرمانشاه، اسلامآباد غرب، پاوه، جوانرود، روانسر، ثلاث باباجانی، دالاهو، سرپل ذهاب، قصرشیرین، گیلانغرب، سنقر، کنگاور، صحنه و هرسین. جمعیت استان حدود ۱٬۹۵۰٬۰۰۰ نفر است و بزرگترین شهرستان، کرمانشاه با بیش از ۹۵۰ هزار نفر جمعیت است. سایر شهرستانها به ترتیب جمعیت عبارتاند از: اسلامآباد غرب، پاوه، جوانرود، سنقر، هرسین، کنگاور، سرپل ذهاب، روانسر، دالاهو، قصرشیرین، ثلاث باباجانی، گیلانغرب و صحنه.
اقلیم و آبوهوا
اقلیم استان کرمانشاه متنوع است:
- مناطق شمالی و کوهستانی: سردسیر و پربرف
- مناطق مرکزی و شهری: معتدل کوهستانی با میانگین دمای سالانه حدود ۱۴ درجه سانتیگراد
- مناطق جنوبی و غربی: گرم و نیمهخشک
بارش سالانه استان حدود ۴۵۰ میلیمتر است و وجود رودخانههای دائمی، جنگلهای بلوط و مراتع سرسبز، باعث تنوع زیستی و رونق کشاورزی در استان شده است.
تاریخ و پیشینه فرهنگی
شواهد باستانشناسی نشان میدهد کرمانشاه یکی از کهنترین مناطق مسکونی ایران است. آثار کشفشده در غار دو اشکفت و دیگر محوطههای پارینهسنگی نشاندهنده حضور انسان در این منطقه بیش از ۴۰ هزار سال پیش است.
در دوران تاریخی، کرمانشاه در قلمرو حکومتهایی چون کاسیها، مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان قرار داشته و در دوره ساسانی به دلیل آبوهوای مناسب و موقعیت راهبردی، به عنوان اقامتگاه تابستانی شاهان انتخاب شد. از یادگارهای آن دوره میتوان به مجموعه طاقبستان و کتیبههای سنگی بیستون اشاره کرد.
جاذبههای تاریخی و فرهنگی
استان کرمانشاه دارای بیش از ۴٬۱۹۵ اثر تاریخی شناسایی شده است که ۲٬۱۴۴ اثر آن در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و دو اثر شامل مجموعه تاریخی بیستون و منظر فرهنگی هورامان در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارند.
از مهمترین آثار پیش از اسلام میتوان به طاقبستان، غار دو اشکفت، کتیبه بیستون، کتیبه اردشیر و پل تاریخی ماهیدشت اشاره کرد. آثار تاریخی دوره اسلامی شامل مسجد جامع کرمانشاه، مسجد فیضآباد، تکیه معاونالملک، تکیه بیگلربیگی، حمام حاج شهبازخان و پل کهنه میباشد.
طبیعت و جغرافیا
کرمانشاه با طبیعت کوهستانی و دشتهای حاصلخیز، یکی از مقاصد مهم گردشگری طبیعی ایران است. کوههای پوشیده از برف، جنگلهای بلوط، مراتع و رودخانههای دائمی، چشماندازهایی بینظیر ایجاد کردهاند. مناطق اورامانات با روستاهای پلکانی و طبیعت بکر، و دشتها و آبشارهای استان، جلوهای از زیبایی چهار فصل ایران را به نمایش میگذارند.
فرهنگ، زبان و آداب و رسوم
اکثریت مردم کرمانشاه کرد هستند و زبان غالب، کردی با گویشهای کرمانشاهی، کلهری، سنجابی، لکی، جافی و گورانی است. در کنار آن، زبان فارسی به عنوان زبان ارتباطی عمومی رایج است.
مردم کرمانشاه دارای تنوع مذهبی و فرهنگی هستند:
- شیعه امامیه: اکثریت
- اهل سنت (شافعی): به ویژه در اورامانات، پاوه، جوانرود و ثلاث باباجانی
- یارسان (اهل حق): در صحنه، هرسین و بخشهایی از مرکز استان
آداب و رسوم محلی، جشنها، موسیقی مقامی و ساز تنبور، لباسهای سنتی مردان و زنان، و صنایع دستی متنوع، جلوهای از فرهنگ غنی و اصیل کرمانشاه را به نمایش میگذارند.
صنایع دستی و هنرهای بومی
صنایع دستی کرمانشاه شامل:
- گیوهبافی
- گلیم و جاجیم
- نمدمالی و زیراندازهای سنتی
- معرق کاری و هنرهای چوبی
پوشش سنتی مردان شامل «کولهبال»، «فهرهجی» و کلاه نمدی و زنان شامل پوششهای رنگارنگ و سربندهایی مانند «گولونه» و «سهروئن» است که جلوهای از هنر و ذوق بومی استان را نشان میدهد.
جایگاه میراث فرهنگی استان کرمانشاه
کرمانشاه به دلیل دارا بودن آثار تاریخی و طبیعی متنوع، جایگاه ویژهای در میراث فرهنگی ایران دارد. از غارهای پارینهسنگی تا نقشبرجستههای ساسانی و بناهای قاجاری، تمامی این آثار بیانگر پیوستگی فرهنگی و تاریخی استان هستند. حفظ سنتها، آداب و رسوم و میراث معنوی در کنار تنوع مذهبی و قومی، کرمانشاه را به یکی از ارزشمندترین استانهای ایران از نظر گردشگری و فرهنگ تبدیل کرده است.